Türkiye'de cinsiyetler arası ücret farkının en düşük seviyede gözlemlendiği meslek Bilgi ve iletişim teknolojileri uzmanlığı olarak öne çıkmaktadır; bu mesleğe mensup erkek ve kadınların aldığı maaş arasındaki fark erkekler lehine yalnızca %1,5 seviyesinde kalmaktadır. Ayrıca, iki mesleki grupta kadınların ortalama olarak erkeklerden daha yüksek kazanç elde ettiği de görülmektedir. Bu gruplar Yasal, sosyal ve kültürel uzmanlar (%5,3) ile Tarım, ormancılık ve balıkçılık sektörlerinde nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar (%2,5) olarak belirlenmiştir.
Yine de Türk çalışma iş piyasasında büyük mesleki gruplar arasındaki büyük farkların yanı sıra cinsiyetler arası ücretlerde de oldukça yüksek seviyede farklar gözlemlenebilmektedir. Seçilen on mesleki grup arasında cinsiyetler arası ücretler konusunda en yüksek fark erkeklerin ortalama olarak kadınlardan %36 oranda daha yüksek ücret aldığı Sağlık uzmanlığı yer almaktadır. Ayrıca bilim ve mühendislik uzmanları (%21,3) ve Kişisel hizmetler veren elemanlar (%16,4) arasında da cinsiyete bağlı olarak yüksek ücret farkları görülebilmektedir.
Belirtildiği gibi, cinsiyetler arası ücret farklarının neredeyse sıfıra indiği mesleki grup Bilgi ve iletişim teknolojileri uzmanlarıdır. Rollerin tersine döndüğü, başka bir deyişle, kadınların ortalama olarak erkeklerden daha fazla kazandığı meslekler de yasal, sosyal ve kültürel mesleklerdir. Bu nedenle deneysel bir sonuç olarak bazı mesleki grupların cinsiyetler arası ücret eşitsizliğinin öncelikle yüksek eğitim gerektiren sektörlerde etkili bir şekilde azaltıldığı öne sürülebilir. Burada kadınların etkili ücret aldığı ve hatta erkeklerin önüne geçtiği bir istisna da Tarım, ormancılık ve balıkçılık sektörlerinde nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar olacaktır.
Kısa süre önce belirlenen ulusal ortalamada cinsiyetler arasında %20'lik bir fark olduğu gözlemlenmiştir. Bu ortalama, Türkiye'de aşağıdaki tablonun gösterdiği cinsiyetler arası ücret farklarının geniş yelpazesi ve çeşitliliğini tam olarak yansıtmamaktadır.
Cinsiyetler arası ücret eşitsizliğinin kaynağı nedir?
Cinsiyetler arası ücret eşitsizliği, aynı beceri ve niteliklere sahip kişilerin eşit değer sunacak şekilde yaptığı işler karşılığında eşit ücret almaması olarak görülmektedir. Bu ücretler arası fark, cinsiyet ayrımcılığı ve uygulamalarının bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Bu tutum ve uygulamalar, erkek ve kadınlar için mevcut durumda eşit olmayan gelişim fırsatlarını desteklemekle birlikte iş grupları ve meslekler dahilinde adil olmayan maaş dağılımını da teşvik etmektedir. Aşağıda belirtilen cinsiyetler arası ücret eşitsizliği bilgilerinin yalnızca incelenen meslek ve işler için sunulduğunu tekrar vurgulamak isteriz.
Tablo 1. Türkiye'de büyük mesleki gruplar için cinsiyetler arası ücret eşitsizliği
| Meslek | Erkek | Kadın | Toplam | Cinsiyetler arası ücret farkı |
| Saatlik orta brüt ücret (€) | Saatlik orta brüt ücret (€) | Saatlik orta brüt ücret (€) | % olarak Fark | |
| Tarım, ormancılık ve balıkçılık sektörlerinde nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar | 3.12 | 3.2 | 3.13 | -2.50% |
| Temizlikçiler ve yardımcılar | 2.86 | 2.58 | 2.74 | 9.50% |
| Elektrik ve elektronik ticaret çalışanları | 3.16 | 2.78 | 3.07 | 13.50% |
| Sağlık ile ilgili profesyonel meslek mensupları | 14.09 | 9.02 | 10.69 | 36% |
| Bilgi ve iletişim teknolojileri uzmanları | 12.57 | 12.38 | 12.52 | 1.50% |
| Yasal, sosyal ve kültürel uzmanlar | 9.57 | 10.08 | 9.82 | -5.30% |
| Kişisel hizmetler veren elemanlar | 3.52 | 2.94 | 3.16 | 16.40% |
| Satış elemanları | 3.19 | 2.97 | 3.11 | 6.90% |
| Bilim ve mühendislik uzmanları | 9.95 | 7.83 | 9.36 | 21.30% |
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu
Cinsiyetler arası ücret eşitsizliği cinsiyete özgü brüt orta ücretlerin karşılaştırılması ve sonuç olarak ortaya çıkan farkın erkeklere ödenen orta ücrete bölünmesi ile elde edilir. Tabloda yer alan tüm mesleki gruplarda hem erkek hem de kadın katılımcılar için en az 10 adet gözlemde bulunulmuştur.
WITA Cinsiyetler Arası Ücret Eşitsizliği projesi nedir?
Cinsiyet Eşitsizliğine Karşı Yenilikçi Araçlar (With Innovative Tools Against Gender Pay Gap – WITA GPG) (Ocak 2015 - Aralık 2016) cinsiyetler arasında devam etmekte olan büyük eşitsizlik konusunda kayda değer bir düzeltme sağlamayı hedeflemektedir. Bu proje, Avrupa Komisyonu İLERLEME programı Eylem Hibesi no. 4000004929 aracılığıyla sunulmaktadır. Aktivitelerden biri erkek ve kadınların aldığı ücretlerin mesleki grup seviyesinde karşılaştırılması ve sonuçların 28 AB üye ülkesi ve Türkiye'ye ait ulusal WageIndicator (MaaşCetveli) web sitesinde yayınlanması ve medya aracılığıyla kamuya sunulmasını içermektedir.
WITA projesi hakkında daha fazla bilgi
http://www.wageindicator.org/main/Wageindicatorfoundation/projects/wita-gpg
Maascetveli.org adresinde Cinsiyetler Arası Ücret Eşitsizliği Hakkında daha fazla bilgi